KRİZ ANALİZİ-YÖNETİMİ KAVRAMLAR-TERİMLER SÖZLÜĞÜ
TÜBİTAK /SOBAG 1001 Projesi / Proje No. 112K172
Türkiye'de Dış Politika Krizlerinde Karar Verme ve Kriz Yönetimi Süreç Analizi

logotdp

Üye Giriş

Sitemize Hoş Geldiniz

Yine Bekleriz, Dileriz Yararlı Olmuştur...

KRİZ

Search for glossary terms (regular expression allowed)
Begin with Contains Exact termSounds like

Glossaries

Term Definition
KRİZ

 

Kriz
-
 -

Kriz

Beklenmedik, ani, ilgili tarafı hemen tepki vermeye zorlayan durum. Böylesi bir durumda süreci algısal düzlemde "kriz" olarak tanımlayan aktör bu süreçten daha fazla zarara uğramadan çıkmak için uygun önlemler ve yöntemler hakkında bir karar vermeye, aldığı önlemleri uygulamaya zorlanır. Dolayısıyla bu durum aynı zamanda algısal olarak karar alıcı için seçenek yaratma ve seçenekler arasında uygun olanı tercih etme zorunluluğudur. 

 

Bir veya birden fazla aktör arasındaki ilişkilerde taraflardan en az birinin temel değer, öncelik, çıkar, güvenlik vb algılarında tehdit olarak algılanan; kendini tehdit altında algılayan tarafın karar alıcılarını uygun önlem ve araçlarla karşılık vermeye zorlayan; taraflar arasında gerilim ve düşmanlık duygularına koşut olarak askeri çatışma olasılığını arttıran durum.

Kriz süreci aslında taraflar arasında normal / barışçıl ilişkiler sürerken herhangi bir konuda ortaya çıkan görüş ayrılıklarının giderilemediği durumlardan kaynaklanabilir. Diğer bir ifadeyle taraflar arasında herhangi bir konuda ortaya çıkan görüş ayrılığının yer aldığı durumu uyuşmazlık/dispute olarak kabul edersek bu uyuşmazlık halinin sürdüğü durumda taraflardan birinin kendi tutum ve tezlerini haklı göstermek için girişeceği bir fiili durum yaratan eylem hali çatışma / conflict olarak kabul edilebilir. Kriz olarak adlandıracağımız eylem ve/ya süreç genellikle çatışma evresinde taraflardan birinin başlattığı bir tırmandırmaya karşı diğer tarafın da tırmandırmayı tercih  etmesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Genellikle diplomatik/siyasi çatışma evresinde taraflardan birinin önlemlere askeri boyut katması ve askeri araç ve yöntemleri kullanmaya başlaması diğer tarafın da bu tarz bir tepki stratejisi izlemesine yol açar. Böylece kriz süreci tırmanabilir. 


 

Charles Hermann’a göre kriz:  “devleti oluşturan karar alıcıların ve dolayısı ile devletin; öncelikli amaçlarını tehdit eden aynı zamanda karar alıcıları, olay dönüşmeden kısa zaman içinde karar almalarını gerektiren sürpriz olarak ortaya çıkan bir durumdur.”

[Charles F. Hermann, “Threat, Time and Surprise: A Simulation of International Crises” in Charles F. Hermann (ed.) International Crises: Insights from Behavior Research, (Free Press, New York, 1972):187, http://www.voxprof.com/cfh/hermann-pubs/Hermann Threat,%20Time%20and%20Surprise%20%20A%20Simulation%20of%20International%20Crisis.pdf]

 

Snyder ve Diesing'in tanımına göre kriz, "ciddi çatışma içindeki bir ya da birkaç egemen devletin hükümetlerinin arasında tehlikeli yüksek savaş olasılığı algısını içeren etkileşimler dizisi"dir.

[Glen H. Snyder and Paul Diesing, Conflict Among Nations: Bargaining Decision Making, and System Structure in International Crisis, (Princeton University Press, 1977): 3-4.]

 

Michael Brecher'a göre dış politika krizi, bir devletin kendi iç veya dış çevresinden kaynaklanan üç gerekli koşulun var olması ile oluşan durumdur. Devletin karar alıcısının algılarıyla ilgili olan bu koşullar şunlardır :

“ 1. Temel değerlere tehdit (eş zamanlı ya da ardı ardına)

  2. Askeri saldırı olasılığı,

  3. Dış tehdide karşılık verme için kısıtlı zamanın olduğunun farkında olma.”

Dış politika krizi, devlet için bu üç gerekli ve yeterli koşul ile devletin iç veya dış çevresindeki değişiklikten kaynaklanan bir durumdur.  Devletin üst düzey karar alıcısının algılarının bir durumu kriz olarak algılaması bu üç koşulla ilgilidir. 
Brecher uluslararası krizi tanımlayan iki koşul gerekli görülmüştür :
“1. Askeri saldırı olasılığının artması ile iki veya daha fazla devlet arasındaki ilişkilerin değişimi ve/veya ilişkilerdeki yıkımın yoğunluğunun artışı,
 2. Küresel, baskın veya alt sistemin yapısını ve ilişkileri bozma. ”
[Michael Brecher, Decision in Crisis Israel, 1967 and 1973 (London: University Of California Press,1980), 1.]

 

PROJE KRİZ TANIMIMIZ:

 

İster algısal ister gerçeklik taşısın “kriz” olarak kabul edilen sözsel-eylemsel durum karar alıcı bakımından genellikle aşağıdaki özellikleri taşır:
Buna göre krizin tetikleyicisi olarak kabul edilen gelişme;
•karar alıcının dış politika gündemini meşgul edebilecek herhangi bir konuda ortaya çıkar,
•zamanlama bakımından aniden ortaya çıkar veya belli bir zaman dilimi içerisinde gelişir,
•karar alıcının algısında ve/ya gerçekliğinde temel değer ve önceliklerinde bir değişiklik yapmaya zorlar,
•bu durum karar alıcı bakımından risk, tehlike, tehdit olarak algılanır,
•Bu algısal durum dolayısıyla karar alıcı mevcut kısıtlı seçenekler arasında bir tercih yapmak ve karar almak zorundadır,
•Karar alıcının alacağı karar dolayısıyla doğrudan muhatabı olan aktör ve/ya aktörlerle bir askeri çarpışma-savaşa girme olasılığı bulunmakla birlikte bu durum her zaman ortaya çıkmaz. 
 
 
The research group defines a foreign policy crisis as a situation which:
•may break out on any subject to occupy the foreign policy agenda of the decision maker,
•may develop instantly on very short notice or it can develop in a period of time, 
•forces the decision maker to alter his priorities and basic values,
•causes the decision maker to perceive risk, danger or threat,
•obliges the decision maker to choose from the existing limited courses of action and make a decision, which in return, may cause a probability of military conflict with the adversary, but not necessarily on all occasions.
 

 

Kriz Türleri

Kriz Analizi

Kriz Yönetimi

Kriz Yönetim Stratejileri

Site İletişim

S5 Box

Üye Giriş

Sitemize Hoş Geldiniz

Yine Bekleriz, Dileriz Yararlı Olmuştur...