1997-1998 S-300 Füzeleri Krizi Bütünleşik Tablo
TÜBİTAK /SOBAG 1001 Projesi / Proje No. 112K172
Türkiye'de Dış Politika Krizlerinde Karar Verme ve Kriz Yönetimi Süreç Analizi

logotdp

Üye Giriş

Sitemize Hoş Geldiniz

Yine Bekleriz, Dileriz Yararlı Olmuştur...

Perşembe, 10 Ekim 2013 18:31

1997 S-300 Füzeleri Krizi

Yazan
Ögeyi Oylayın
(0 oy)
 
TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ    
KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU       
         
GENEL BİLGİLER                 KRİZİN ADI   S-300 Füze Krizi  
  DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ   Türkiye-Güney Kıbrıs Rum Yönetimi  
  KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM   Devlet  
  HÜKÜMET YAPILARI  TÜRKİYE KOALİSYON (54. Hükümet=RP-DYP / 55. Hükümet=ANAP-DSP-DTP)
    KRY-YUNANİSTAN    
  SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ TÜRKİYE    
    DEVLET BAŞKANI Süleyman Demirel  
    BAŞBAKAN Necmettin Erbakan Mesut Yılmaz
    DIŞİŞLERİ BAKANI Tansu Çiller İsmail Cem
    SAVUNMA BAKANI Turhan Tayan İsmet Sezgin
    İÇİŞLERİ BAKANI Meral Akşener Murat Başesgioğlu
    GNKUR BAŞKANI İsmail Hakkı Karadayı Hüseyin Kıvrıkoğlu
    BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/    
    BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/    
    RAKİP ÜLKE    
    DEVLET BAŞKANI Glafkos Klerides  
    BAŞBAKAN    
    DIŞİŞLERİ BAKANI Alekos Michaelides Yannakis Kasulides
    SAVUNMA BAKANI Kostas İliades  Georgios Haralambidis /Yiannakis Omirou
    İÇİŞLERİ BAKANI    
    GNKUR BAŞKANI    
    BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/    
    BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/    
         
  ÇATIŞMA - KRİZ İLİŞKİSİ   -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir Kriz çatışma kriz ilişkisi bakımından değerlendirildiğinde krizin Kıbrıs ateşkesi içerisinde tekrarlayan bir çatışma özelliği gösterdiği görülmektedir. Kıbrıs uyuşmazlığı daha önce defalarca kriz yaratmıştır.
  KRİZİ TETİKLEYEN OLAY   -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir  GKRY'NİN S-300 FÜZE ANLAŞMASINI YAPMASI
  KRİZİN SÜRESİ  KRİZİN TETİKLENME TARİHİ -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir 05.01.1997 / GKRY'nin Rus Devlet Silah Şirketi Rosvoorujenie'den S-300 füze savunma sistemlerini alacağını ilan etmesi
    KRİZİN SONA ERME TARİHİ -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir 30.12.1998 / 30 Aralık 1998’de ise Kıbrıs Rum Yönetimi, S-300 füzelerini adaya konuşlandırmamaya karar verdiğini duyurması
  KRİZİN TİPİ      
    Tarafları Açısından Dış Politika Krizi  
    Çıktığı Coğrafya Açısından Doğu Akdeniz  
    Kriz - Zaman İlişkisi Açısından Gelişen Kriz S-300 Füze Krizi, genel olarak Kıbrıs sorunu üzerinden temellendirilen bir kriz özelliği gösterdiği için krizin gelişen bir krizdir. Krizin tırmanma eğilimi ve krize neden olay zamana yayılarak ortaya çıkmıştır. Kıbrıs adasında silahlanma sorunu 1960’lı yıllardan itibaren mevcuttur. Türkiye açısından kriz konusu olan olay S-300 Füzelerinin henüz imal edilmemiş olmakla birlikte; Kıbrıs’a yerleştirilecek olması krize neden olmuştur.
    Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından Kurgulanmış S-300 Füzeleri Krizi bir tasarlanmış/kurgulanmış kriz örneğidir. GKRY Cumhurbaşkanı Glafkos Klerides yaptığı bir açıklamada bu krizin Dünya gündeminde Kıbrıs Sorunu’nun öneminin azalması üzerine bilinçli olarak ortaya atıldığını belirtmiştir.
  KRİZİ TETİKLEYEN OLAY     OLAYIN KATEGORİSİ Askeri-Siyasi-Hukuki ÖZET: -S-300 Füzeleri Krizi, hem Kıbrıs adasındaki ateşkes sonrası gerçekleştirilmeye çalışılan bir silahlanma faaliyeti, hem de Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin hava üstünlüğünü tehdit etme potansiyeline sahip bir kriz olarak Türkiye ve GKRY arasında 5 Ocak 1997’den 30 Aralık 1998’e kadar etkili olmuştur. Kıbrıs Adasına yerleştirilmesi planlanan S-300 füzeleri aynı zamanda yerleştirilecek füze rampaları ile Doğu Akdeniz’de bölgede çıkarı bulunan bütün devletleri etkileme potansiyeline sahiptir. Kriz, bölgesel alt sistem açısından bir yanda Rusya’nın Doğu Akdeniz’de etkinliğini arttırması ihtimalini ortaya çıkarırken diğer yandan füzeler üzerinden ortaya çıkacak bir uyuşmazlık NATO’nun güney kanadını Türkiye ve Yunanistan’ın karşı karşıya gelmesi tehdidini içermiştir. Bu nedenle S-300 Füzeleri Krizi NATO ittifakının geleceği açısından da özel bir öneme sahiptir. Türkiye, kriz sürecinde Ortak Savunma Doktrini çerçevesinde birlikte hareket eden Yunanistan ve GKRY ile olduğu kadar; aynı zamanda Rusya ile silah satışının durdurulması için görüşmüştür. Kriz, Doğu Akdeniz’de Rusya Federasyonu ve ABD’nin Soğuk Savaş sonrası dönemde önemli karşılaşmalarından biri olarak da görülebilir. Krizde ayrıca GKRY’nin Kıbrıs’ı AB gündemine taşıması politikası etkili olmuştur. Bu dönemde Dünya politikasının ilgi alanı olmaktan uzaklaşan Kıbrıs sorunu S-300 Füzeleri krizi ile birlikte yeniden Dünya gündemine taşınmıştır. S-300 Füzeleri Krizi, dünyanın ilgisini tekrar Kıbrıs’a kaydıran tasarlanmış/kurgulanmış bir kriz örneğidir.
    KRİZİN TETİKLEYİCİSİ GKRY'nin Rus Devlet Silah Şirketi Rosvoorujenie'den S-300 füze savunma sistemlerini alacağını ilan etmesi  
    KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ, DIŞ DEĞİŞİM  
    KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ Sözlü Tepki , Siyasi ve Şiddet İçermeyen Askeri Eylemleri de Kapsayan çoklu Tepki  
KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ         KRİZ YÖNETİM EVRESİ                KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre Satın alınma kararı Türkiye'nin güvenlik endişelerini tehdit etmiştir. Dönemin Milli Savunma Bakanı Turhan Tayan Füzelerin Kıbrıs'a yerleştirilmeleri halinde her türlü önlemin alınacağını açıklamış; dönemin Dışişleri Bakanı Tansu Çiller S-300'lerin vurulabileceğinden bahsetmiştir.
    TIRMANMA EVRESİ -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç 25 Ocak 1997'de Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı savaş gemileri KKTC'yi ziyaret etmiş, Türk Genelkurmay Başkanı İsmail Hakkı Karadayı " KKTC'nin güvenliği için elimizden gelen herşeyi yapacağız" açıklamasında bulunmuştur. Bu dönemde Kıbrıstaki Rus Büyükelçisi Georgi Muradov, Türkiye'nin Kıbrıs Rum Kesimini vurması halinde ülkesinin bu duruma ilgisiz kalmayacağını ifade etti. 20 Ocak 1997'de Türkiye Yunanistan ve GKRY (1993 Ortak Savunma Politikası ve Ortak Savunma ALanı Antlaşması) arasındaki ilişkilere benzer biçimde bir Ortaklık Konseyi Antlaşması imzalanacağını, Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne yapılan bir saldırının aynı zamanda Türkiye'ye yapılmış sayılacağını açıkladı. 18 Haziran 1998'de Türkiuye Yunanistan 4 adet F-16 savaş uçağını GKRY Baf askeri havaalanına indirmesi üzerine Türkiye 6 adet F-16 savaş uçağını KKTC'ye göndermiştir.
    KRİZ EVRESİ -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş... Türkiye, füzelerin adaya yertleştirilmesi halinde adanın ve Türkiye'nin güvenliğini tehdit edeceği açıklaması ve adadaki Türk halkının güvenliğini garanti etmesi her türlü askeri önlemin gündemde olduğunu açıklamsı üzerine S-300'Lerin Yunanistan'a verilerek kurulmadan Girit'e gönderilmesi kararı verilmiştir.AB, ABD ve Türkiye bu karara olumlu yaklaşmıştır. Aralık 1998'de BM Güvenlik Konseyi aldığı kararda Kıbrısta asker ve silahlandırma düzeyini azaltmaya ve sınırlandırmaya çağırmıştır. 30.12.1998'de Kıbrıs Rum yönetimi S-300 füzelerini adaya konuşlandırmama karar aldığını açıklamıştır.
    KRİZ SONRASI EVRE -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. S-300 füzelerinin Kıbrıs'a yerleştirilmemesi üzerine ilişkiler normal seyrine geri dönmüştür.
KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ         KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ                  ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ -Karar alıcının "kriz"i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. Sınırlı Askeri Tehdit-Saygınlık ve Hak Kaybı Doğuracak Tehdit
    RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. Sınırlı Tersine Çevrilebilir Sınama
    RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. Şiddet İçermeyen Çözüm
    TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ -Türkiye'nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. Zorlayıcı Diplomasi; Türkiye ve GKRY arasındaki güç asimetrisi kriz yönetiminde zorlayıcı diplomasinin seçilmesini kolaylaştırmıştır. Türkiye zımni bir ültimatom uygulayarak bütün politikasını S-300 füzelerinin Kıbrıs’a getirilmemesi ve konuşlandırılmasını engellemek üzerinden kurgulamamıştır. Baskıyı kademeli olarak arttırma stratejisinde hedef ülke istemi yerine getirmek istemediğinde ise askeri önlemler kullanılarak güç ve kararlılık ifadesi pekiştirilmesi sağlanmıştır.
    TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ Türkiye'nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. Şiddet içermeyen askeri
    ŞİDDET SEVİYESİ -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. İBRET VERİCİ GÜÇ KULLANMA TEHDİTİ
ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI       3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER     3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT -Üçüncü  aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. NATO
    3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. Askeri ve Siyasi Destek
  3. AKTÖR / DEVLETLER     3. AKTÖR DEVLET -Üçüncü  aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. ABD ve İngiltere
    3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. Askeri ve Siyasi Destek-Arabuluculuk
KRİZİN SONUCU       SONUCUN NİTELİĞİ -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. -Krizin nasıl sonuçlandırılmış olduğuna ilişkin bilgi verir.
  ÜSTÜNLÜK SAĞLAYICI SONUCUN ŞEKLİ -Krizin  taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında  bilgi vermektedir. Tek Taraflı Deklerasyon
KRİZ SONRASI STATÜ     -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında  bilgi vermektedir. S-300 Füze Krizi öncesinde olduğu gibi Türkiye'nin resmi olarak GKRY tanımadığı duruma geri dönülmüştür.
KAYNAK ÖNERİSİ REFERANS ADI      
1 Gülden AYMAN, Tırmandırma Siyasetinde Bir Örnek: S-300 Krizi, Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2000   
2 Fuat AKSU, Türk Dış Politikasında Zorlayıcı Diplomasi, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2008.   
3 Soyalp TAMÇELİK, Kıbrıs’ta Güvenlik Stratejileri ve Kriz Yönetimi, Ankara:ODTÜ Yayınları, 2009.   
4 Gencer ÖZCAN (Yay. Haz) , Onbir Aylık Saltanat : Siyaset Ekonomi ve Dış Politikada Refahyol Dönemi, İstanbul: Boyut Yayıncılık, 1998.   
5 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
6 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
7 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
8 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
9 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
10 Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl   
 
Okunma 1347 kez Son Düzenlenme Cuma, 22 Nisan 2016 15:32
Yorum yapmak için oturum açın

TDP KRİZ ANA SAYFALARI

1924-1926 Musul Krizi

1927 Bozkurt-Lotus Krizi

1930 Küçük Ağrı Krizi

1935 Bulgaristan Krizi

FA -Hatay Krizi Sayfası

FA -1942 Struma Krizi

1945 Sovyet Talepleri Krizi

1955 6-7 Eylül Krizi

1957 Suriye Krizi

1958 Irak Krizi

1964 Johnson Mektubu Krizi

1964 Kıbrıs Krizi

1967 Kıbrıs Krizi

1968-1974 Haşhaş Krizi

1974 Kıbrıs Krizi

1974-1976 Ege Denizi Krizi

1974-1980 NOTAM-FIR Krizi

FA -1981 Limni Krizi

1987 Ege Denizi Krizi

1989 Bulgaristan Göç Krizi

1989-1990 Batı Trakya Krizi

1988-1991 Iraklı Sığınmacılar Krizi

1992 Nahçivan Krizi

1992 TCG Muavenet Krizi

1994 Ege Denizi Casus Belli Krizi

1996 Kardak Kayalıkları Krizi

1997 S-300 Füzeleri Krizi

1998 Suriye (Öcalan) Krizi

2003 Süleymaniye (Çuval) Krizi

2003 Doğu Akdeniz MEB Krizi

2010 Mavi Marmara Krizi

2011 Suriye Krizi

2014 İŞİD Rehine Krizi

2015 Süleyman Şah Türbesi Krizi

Site İletişim

S5 Box

Üye Giriş

Sitemize Hoş Geldiniz

Yine Bekleriz, Dileriz Yararlı Olmuştur...